Eski hamamlar
Çeşitli halkların folklöründe hamamla bağlı deyimler, atasözleri, şarkılar, şiirler olması tesadüfi sayılmamalıdır. Dünyada ilk hamamın nerede yaratıldığı konusunda net ve somut bilgi yoktur, ama çoğu araştırmalarda ilk hamamın oluşturulması fikrinin Doğu’ya mensup olduğu iddia edilir. Bazı tarihi araştırmalara göre, Antalya'da MutluSonlu Hamam Kültürü eski Sümerlerden başladı. Örneğin, tarihi kaynaklardan birinde Sümer kralı Bilqamısun özel bir yerde su ile yıkanmasına dair bilgiler var.

Tarihte Antalya'da MutluSonlu Hamam Kültürü

Eski Çağlarda Temizlik Kültürü

Suyu kutsal sayan eski Hindular da günahlarından arınacakları düşüncesi ile yıkamak için akarsuları tercih ederlermiş. Genellikle ayrı ayrı ulusların tarihinde eskiden günahlardan kurtulmak, saflaşmak için suda yakalanmak rituallarının gerçekleştirildiği belirtilmiştir. Bu nedenle, eskiden su ile yakalanmak için kullanılan yerler tapınak gibi kutsal mekan olarak onaylandı. Eski kaynaklarda «Hamam” sözü «ısıtmak”, “sıcak etmek” anlamını verir. Antik dönemlerde yaşamış insanlara belli oluyor ki, sıcak suda yıkanmak yorgunluğu çıkartmakla birlikte, bir çok hastalığı engeller.

Suyun boşuna hayat, dirilik ve gençlik kaynağı adlandırılması tesadüf değildir. Tarih eski zamanlarda Hunlar, Hazar Türkleri, yunanlar, Romalılar, Yahudiler, Arapların yıkanmak için havuzlar inşa ettikleri yönündeki bilgilerle zengindir.

Eski Çağlarda Antalya'da MutluSonlu Hamam Kültürü

Bazı kaynaklara göre, dünyada ilk örtülü sosyal hamam M.Ö., 2500 yılında yapılmıştır. Yıkanmak için örtülü yerlerin inşa tarihi eski Anadolu, Roma, Hindistan, Yunanistan, Mısır adına bağlanır. Çok sonraları hamamdan sadece temizlik mekanı olarak değil, aynı zamanda kültürel, sosyal, sağlık amacı ile kullanmışlardır. Birçok halkların tarihinden belli olur ki, dinlenmek, şiir yazmak, yorgunluktan kurtulmak için de en rahat yer tam olarak sosyal hamamlar seçilirmiş. Bugün dünyada en popüler hamamlar Türk, Fin, Rus ve Japon hamamlarıdır.

Yapılan araştırmalar M.Ö I. Yüzyılda Hamama benzer yapıların Romalılara kadar uzandığını göstermektedir. Nihayetinde Vezüv yanardağının patlamasından yüz yıllar sonra Pompeii şehrinde yapılan kazı çalışmaları, Pompeii halkının temizlik zevk ve eğlence alanı olarak kullandıkları hamama benzer yapılar ortaya çıkartılmıştır.

Natır

Hamamlarda bayan müşteri kısımında çalışan ve bayan müşterileri yıkayan kadın görevlilere verilen isimdir.

Tellak

Hamamlarda erkek müşterileri yıkayan erkek görevlilere denilir.

Osmanlı kültüründe ilk sıralarda yer alan ‘’Hamam’’ günümüzde yabancı turistlerin en büyük ilgi odağı olmaktadır.

Geçmişten Bugüne Antalya'da MutluSonlu Hamam Kültürü

Osmanlı’da Antalya'da MutluSonlu Hamam Kültürü

“Osmanlı Hamamları” en çok tanınan kültürel miraslarımızın başında yer alıyor. Osmanlı döneminde günlük yaşam içerisinde sosyalleşme aracı olarak adeta altın çağını yaşamış olan hamamlar günümzde gelin âdetleri ve belli kesimlerin eğlenceleri için kullanılmaktadır.

Günümüzde aktif kullanıma açık sayısı azalmakta olan hamamlar yüzyıllar boyunca Türk ve Osmanlı kültürünün en renkli öğelerinden biri olarak var oldu. EXPO FUAR ALANI Sultan Mehmet padişah olduğu dönemlerde halkın kullanması için 19 adet ‘çarşı hamamı’ yaptırmış. Evliya Çelebi ünlü ‘Seyahatname’sinde 17’nci yüzyılda Antalya’da 168 adet çarşı hamamı olduğunu yazıyor. Ünlü Osmanlı mimarı, Mimar Sinan 20 adet konak ve çarşı hamamı yapmış. Bugün halen faal durumda ve yabancı turistlerin ilgili odağı olan Çemberlitaş Hamam ile Çinili Hamamı Mimar Sinan’ın eserleri arasında. Perşembe akşamları ve bayramlardan bir gün önce, arife gecesi hamama gitmek, damat hamamı, gelin hamamı ve kırk hamamı dünümüzden bugünümüze kadar uzanan hamam geleneklerinden.

Osmanlı’da Antalya'da MutluSonlu Hamam Kültürü

Eski Konaklardaki Hamamlar

Konaklarda hane sahibiyle ailesine özel hamam vardır. Bu özel hamama diğer ev ahalisi giremez. Hamamın ön tarafında manzaraya bakan camekânlı oda yer alır. Onun berisinde soyunma giyinme, havluya sarmalanıp çıkıldığı vakit oturup bedeni dinlendirerek ter alıştırmak için sade tasarıma sahip soğukluk bulunur. Hamamda mermer banyo ve abdesthane bulunur. Duvarlarındaki ayna taşları çiçek kabartmalarıyla süslü bembeyaz mermerden, sıcak ve soğuk su için birer çift sarı musluğu vardır. Kubbe ve duvarlar kartonpiyer şeklinde elvan renk nakışlarla ve alçı kabartmalarla süslenmiştir.”

Devlet Adamları ve Çarşı Hamamları

Osmanlı Mirasımız Antalya'da MutluSonlu Hamam Kültürü

Osmanlı döneminde hamama gitmek temizlikten öteye sosyal hayatında bir parçası olmuştur, konaklarında en az bir hamamı olan Osmanlı Devlet Adamları dahi çarşı hamamlarına giderlermiş. Çarşı hamamlarına gidecek olanlar kullanacakları takımı ya beraberlerinde götürürler ya da hamamın kendilerine vereceği hamam takımını kullanırlardı. Hamamda kullanacağı eşyasını hanesinden kendi getirenler de usule uygun olacak şekilde başları düz beyaz ipek işlemeli iki silecek, iki baş havlusu, iki ipekli peştamal ve hamam kesesinin de içerisinde olduğu siyah renkte atlas bohçayla hamama gönderirlerdi.

Mutluluk hormonu ( Endorfin ) arttırıyor

Facebook’da okuduğum bir makalede Finlilerin “bir kadının en tatlı olduğu zaman, saunadan sonraki bir saati” dediklerine dair bir cümle okuyup, bu okuduğum cümlenin de temizlik ile ilgili olabileceğini düşünmüştüm, çok sonra okuduğum bir dergide yayınlanan” Antalya'da Fin Hamamı” ile ilgili makalede de buna benzer bir cümle dikkatimi çekti ve o makalede bu durum en basit açıklaması, “sauna’nın sıcağı ve buharında etkisiyle vücudumuzda serotonin ve endorfin mutluluk hormonlarının bol, bol salgılanması, kan dolaşımının hızlanması ile cildimizin pespembe ve pırıl, pırıl bir görünüm kazanıp neredeyse bir gençlik mucizesi yaratılmış olması” olarak açıklanmıştı.

Sauna mucizesi

Fince kökenli bir sözcük olan sauna, TDK ( Türk Dil Kurumu ) internet sitesinde Kuru buhar banyosu ve Bu banyonun bulunduğu yer olarak açıklanıyor. Tarihte odun sobalarını av etleri ile yakaladıkları somon balıklarını pişirmek için kullanan Finliler, çok geçmeden bu sıcak mucizenin gençlik ve sağlık kaynağı olduğunu keşfetmişler.

Saunaya girildiğinde, vücut ısısı 38 derece ve cilt ısısı da 40 dereceye kadar çıkar. Vücudumuzdan ter tanecikleri hemen süzülmeye başlar, kanımızdaki savunma hücrelerinin sayısı artarak zararlı bakteri ve virüsler etkisiz hale gelir. 3 Haftada bir kez de olsa saunaya gitmek soğuk algınlığına önlem olması içinde çok önemlidir. Bağışıklık sistemi güçlenir, salgılama hızlanır, kalp ve dolaşım sistemi canlanır, ölü deri vücuttan atılır. Sauna’da terleyen vücut bez veya süngerle ovularak yıkandığında kan dolaşımı kolaylaşır, ölü deri temizlenir, bedeni dinlendirir ve vücuda doğal peeling sağlar.

4 Soruda Hamam

Hamama Giderken Ne Götürülmeli ?

Hamamda artık her şeyi satıyorlar ama siz para harcamak istemiyorsanız, bu durumda hamama giderken sabun, hamam tası, terlik, peştamal ve lifinizi yanınıza alın.

Hamama Ne Sıklıkla Gidilmeli ?

Sağlığınız açısından problem olmadığı sürece internet üzerindeki çoğu kaynak ve kullanıcı yorumları 2 haftada bir hamama gitmenin bedeni ölü deriden arındırmak için yeterli olduğunu gösteriyor. Masaj yaptırmak ve bedeninizi dinlendirmek gibi bir düşünceniz varsa haftada bir de hamama gidebilirsiniz.

Hamama Kimler Gidemez ?

7’den 70’e hamama girmek sağlık açısından çok, çok önemlidir. Uzmanlar kalp, yüksek tansiyon ve astım rahatsızlığı olan kişilerin çok sıcak bölgelerde değil de ılık ortamlarda hamam nimetlerinden faydalanmalarını öneriyor, hamamda uzun süre vakit geçirmesini ve hamama sık sık gitmesini önermiyorlar.

İyi Bir Tellak Nasıl Olur ?

antalya Hamamcılar Odası Başkanı Ali Yılmaz, Hamamlarda çalışan tellakların iyi kese yapması ve klasik masaj çeşitlerini bilmesi gerektiğini işaret ediyor. Kese güzel yapılırsa vücuttaki kirli çıkarak gözenekler temizlenir, iyi masaj yapılırsa beden rahatlar ve müşteri sunulan hizmetten memnun kalır diyor.

Türk hamamlarının yapısı:
•    Soyunma yerleri
•    Yıkanma yerleri ( Halvet )
o    Soğukluk,
o    Hamam (Sıcaklık);
•    Isıtma yeri (Külhan)

Hamamda kına gecesi

Hamamda kına gecesi

“Hamamda kına gecesi” denildiginde gözümüzde ilk canlanan, Yeşilçam filmlerinin tanınmış simalarından Adile Naşit’in kahkahaları, tefler ve keyifli göbek havalarının içerisinde oldugu tam bir şenlik havası sahneler. Osmanlı Devleti’nden günümüze kadar gelebilmiş olsada, tarihteki kadar popülerligi olmayan gelin hamamı, hamamda kına gecesi ve bekarlığa veda partisi bazı kesimler tarafından örf ve adet olarak devam ettiriliyor. Kına gecelerinde, gelinlere kaftan giydirilerek göbek taşında darbuka eşliğinde oynatılıyor.

Türk Hamamına Özgü Terimler

Tellak: Hamamda çalışan ve müşterileri yıkayan erkek kişilere denilir.

Külhan: Hamamların ısıtıldığı, kapalı ve geniş ocak

Sıcak Halvet: Külhanın üstü.

Soğuk Halvet: Külhana uzak olan yer.

Kese: Hamamlarda vücudun kirini çıkarmak için cilde sürülerek kullanılan, ipek ya da yünden yapılmış torbacıkların adıdır.

Göbek Taşı: Hamamlarda, terlemek için üzerine uzanılan ve alttan ısıtılan geniş mermer seki.

Hamam Otu: Vücuttaki gereksiz kılları almak için kullanılan, çamur kıvamına getirilip sürülen toz. Vacip.

Kurna: Hamam ve banyolarda musluk altında bulunan, içinde su biriktirilen, yuvarlak, mermer, taş veya plastik tekne.

Peştamal: Hamamda örtünmek için kullanılan ince dokuma.

Takunya: yüksek ökçeli, ağaçtan yapılmış bir tür ayak giysisi, nalın.

Kaynak : Vikipedi

Türk – Osmanlı kültürü dedigimizde aklımıza ilk gelen hamamlar, özel bir sistem ile ısıtılan sıcak ve soğuk suyu bulunan, temizlik için kullanılan yapı anlamına gelmektedir. Aslına bakarsanız hamam denilince akla sadece ‘temizlik’ gelmiyor. Osmanlı –Türk kültürünün ayrılmaz parçası olan hamamlar, eğlenme için biraraya gelme ve evlenme çagına gelen çocuklarına, annelerin gelin adaylarını beğendiği yerler olarakta ifade ediliyordu. Günümüzde popüleritesini kaybetse de hala bu geleneği sürdürenlerin sayısının azımsanmayacak kadar çok oldugunu söylemekte mümkün.

IV. yüzyılın sonlarına doğru Anadolu’ya göç eden Türkler, temizlik ile eğlence anlayışını birleştirerek Dünyaca tanınmış ‘Türk Hamamı’ kültürünü geliştirmişlerdir. O dönemlerde, günümüzdeki gibi her evde temizlik için ayrılmış bir bölüm ( banyo ) yoktu ve halk kendi semtlerindeki hamamlarda temizlik ihtiyacını giderirdi.

Günümüzde imarı yok denecek kadar az olan hamamlar, Osmanlı ve Türk kültürünün yüzyıllarca en önemli simgelerinden biri olmuştur. Osmanlı Devleti’nin Antalya’u fethinden sonra kendi toprak bütünlügüne kazandırdıkları her yerde hamamlar inşaa ediyorlardı. Tarihi kaynaklardan edindigimiz bilgiler doğrultusunda 17. yüzyılda sadece Antalya’da halka açık 168 büyük çarşı hamamı bulunuyordu. Dünyaca tanınan ‘Türk Hamamları’ bir ortamdaki sohbete konu oldugunda çogunlukla akla ilk gelen Antalya hamamları, adeta tarihe damgasını vuran büyüleyici yapılardır.

Tarihte, Osmanlı idaresinde olan diğer şehirlere göre Antalya hamam konusunda oldukça şanslı bir şehir. Günümüzde dahi Antalya’un bir çok semtinde faal durumda onlarca hamam var.
Türk Hamamları mistik yapısıyla ve oryantal dokusuyla, Ülkemize gelen yabancı turistlerinde büyük ilgi gösterdikleri en önemli Osmanlı kültür mirasları arasında.

Türk – Osmanlı hamamlarının yapısı

Türk – Osmanlı hamamları

Antalya’un vazgeçilmez tarihi değerlerinden biri olan Osmanlı hamamları, üç ana kısım olan soyunma odaları, yıkanma ve ısıtma yerlerinden oluşuyor. Soyunma odalarında yıkanacak olan kişiler elbiselerini değişirek peştamal giyerler, yıkanma ve ısıtma yerlerinde ( göbek taşı ) işi bitenler bir süre bu odalarda dinlendikten sonra peştemali çıkartarak kendi elbiselerini giyerler. Yıkanma alanı ise, soğukluktan geçilerek gidilen yerdir. Hamamlardaki diğer kısımlardan farklı olarak Yıkanma alanı kendi içerisinde bölümlere ayrılır. “Kurna başı” denilen alan herkesin yıkandığı yer olurken, “Halvet”, yalnız başına yıkanılan oda anlamına gelmektedir. Bir de hamamın mermer zemininden yüksek yapılmış üzerine uzanılarak ter dökülen “göbek taşı” var. Son olarak, hamamın altında ısıtma yeri bulunuyor. Alev ve duman mermer zeminin altındaki ve duvar içlerindeki ısıtma tesisatından geçerek, halk arasında “tüteklik” olarakta telefüz edilen bacadan çıkar.

Antalya’un tarihi hamamları

Antalya’un tarihi hamamları

Lara Bölgesindaki hamamlar

Çemberlitaş Hamamı

1584’te III. Murad’ın validesi Nurbanu Sultanın isteği üzerine Üsküdar’daki Atik Valide Külliyesi’ne gelir sağlamak maksatıyla yaptırıldı. Osmanlı Devleti’nin ünlü mimarlarından Mimar Sinan‘ın eseri olan tarihi hamam, günümüzde bay ve bayan hamamı olarak hizmet vermektedir.

Cağaloğlu Hamamı

1741 senesinde I. Mahmud tarafından Ayasofya Camii’ne gelir sağlamak amacıyla yaptırıldı. Hamamın planlarını Osmanlının değerli mimarlarından olan Başmimar Süleyman Ağa yaptı, hamamın inşaası Abdullah Ağa kontrolünde bitirildi. Halen faal durumda ve bay & bayan hamamı olarak hizmet veriyor.

Konserve Camii bölgesinde Türk Hamamları

Mimar Sinan tarafından tasarlanan Konserve Camii bölgesinde Türk Hamamları, Süleymaniye Camii’ninde içerisinde olduğu külliyenin bir kısımıdır. Kanuni Sultan Süleyman’a için yapılmış özel bir locanın da bulunduğu Konserve Camii bölgesinde Türk Hamamları günümüzde, erkek ve kadınların kullandığı turistik tesis olarak işletiliyor.

Antalya Pasha Saray Hamamı

1715’de halka açık bir camii hamamı olarak klasik Türk üslubuna uygun olarak tasarlanan Antalya Pasha Saray Hamamı, Antalya’da merkezi bir bölgede yer alması sebebi ile trustik bakımdan ülkemize gelenlerin oldukça ilgisini çekmektedir. Kadın ve erkeklere hizmet vermektedir.

Büyük Hamam

1533 Yılında hemen yakınındaki cami ile beraber Dünyaca ünlü Osmanlı mimarı, Mimar Sinan tarafından yapılmıştır. Günümüzde halen çalışır durumda olup bay ve bayan hamamı olarak kullanılıyor.

Konyaaltı Bölgesi (ve Antalya Şehir Merkezi)ndaki hamamlar

Çinili Hamam

İsmini külliyesinde bulundugu Çinili Camii’ndem alan Çinili Hamam, 1648’de IV. Murad’ın annesi Kösem Sultan tarafından yaptırılan Üsküdar’daki Hamam’ın erkek ve kadınlar için ayrı bölümler bulunuyor. Uzun süre harap durumda kalan Çinili Hamamı, 1964 yılında özel mülkiyete geçtikten sonra modernleşme adına tahribe ugramamış, özgün yapısı korunarak restarasyon çalışmaları yaptırılıp tekrar çalıştırılmaya başlanmıştır.

Eski Hamam (Şifa Hamamı)

Eski hamam olarakta bilinen Tarihi Şifa Hamamı’nın kim tarafından kaç yılında yapıldıgı tam olarak belli olmamakla beraber, 15. yüzyıl sonralarına doğru yaptırıldıgı düşünülmektedir. Büyük Antalya yangınında büyük hasar görmüş ve aynı sene içerisinde İshak Paşa talimatıyla restorasyon çalışmalarına başlanarak kullanıma açılmıştır. Günümüzde gelin ve damat hamamı olarakda hizmet vermektedir.

Beylerbeyi Hamamı

Mimarı Mehmet Tahir Ağa olan Beylerbeyi Hamamı 17. yüzyılda Rabia Sultan tarafından yaptırılmıştır. İnşaasının üzerinden yıllar geçmiş olmasına ragmen, günümüzde dahi özgün mimarisini koruyabilen sayılı hamamlar arasında.

Yalı Hamamı

antalya Beldibi sahilindeki Yalı Hamamı’nın Sadaret Kethüdası Yusuf Ağa tarafından Cağaloğlu’ndaki bulunan okula gelir sağlamak amacıyla 1771-73 yıllarında yaptırıldığı düşünülmektedir. Büyük bir mimari tarafı olmayan Yalı Hamamnını, küçük ve basit yapısla dikkat çekiyor.

Yüzüncüyıl Bölgesi Hamamı

1860 yılında, Sultan Abdülaziz döneminde inşaa edilen hamamda dönemin mimari özellikleri yer yer sezilebiliyor. 19. yüzyıl Osmanlı mimarisi tarihi eserleri arasında yer alıyor.

Rezatvasyon ve bilgi için :

Adres: Fevzi Çakmak Mah. Anibal Sk. No:7C ( ZIRAAT BANKASI ARKASI ) Kaynarca – Konyaaltı – Antalya
Telefon:  0535 048 32 25